آیت‌الله ‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، صبح روز سه‌شنبه چهارم آذر ۱۳۹۹ خورشیدی در دیدار باروسای سه قوه و دیگر اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی به موضوعات مهمی حول محور اقتصاد و معیشت مردم اشاره کردند. ایشان فرمودند: با توجه به اینکه طیفی از مردم به لحاظ اقتصادی و معیشتی در وضعیت بدی به سر می برند، حل بحران اقتصادی فعلی می بایست اولویت دولت باشد. گذار از این دشواری، منوط به تمرکز بر چهار اصل حل مشکل کسری بودجه، افزایش سرمایه‌گذاری، جهش تولید و حمایت از قشرهای ضعیف است. مقام معظم رهبری همچنین تاکید کردند، طرح های حمایتی از اقشار ضعیف می بایست هدفمند، کارشناسی شده و همچنین مبتنی بر راهکارهای عملی باشد. رهبر انقلاب اجرای ۲ طرح ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی برای آحاد مردم» و ایجاد پایگاه ملی ایرانیان با اتصال پایگاه‌های مختلف اطلاعاتی به یکدیگر» را برای حل بحران معیشت اقشار ضعیف پیشنهاد دادند.

مقام معظم رهبری در ادامه بحث خود در خصوص ارائه راهکارهای حل بحران اقتصاد و ضرورت اجرای ۲ طرح پیشنهادی، به تاثیرات مخرب تحریم بر وضعیت اقتصادی مردم اشاره کردند و فرمودند: تحریم، واقعیتی تلخ و از مصادیق جنایت آمریکا و شرکای اروپایی بر ضد ملت ایران است که در سه سال اخیر شدیدتر شده، برای حل این مشکل ۲ راه حل خنثی‌سازی تحریم‌ها و غلبه بر آنها» و رفع تحریم» پیش روی ما بود، که مسیر رفع تحریم با کمک مذاکره فرجامی نداشت، در نتیجه راهی جز غلبه بر تحریم ها با اتکا بر توانایی ها و اجرای راهکارهای عملی نداریم.

پژوهشگر ایرنا در همین خصوص با سیدحسن ‌چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به گفت و گو پرداخته است که شرح آن را در ادامه می‌خوانید؛

اهمیت بانک اطلاعاتی در راستای کمک به خدمات رسانی به مردم

‌چلک با اشاره به اهمیت و ضرورت توجه به طرح های پیشنهادی رهبری در برنامه فقرزدایی گفت: ایجاد نظام متمرکز تامین اجتماعی برای آحاد مردم» و ایجاد پایگاه ملی ایرانیان با اتصال پایگاه‌های مختلف اطلاعاتی به یکدیگر» در ارتباط تنگاتنگی با هم قرار دارند. نظام چندلایه تامین اجتماعی، بحثی است که همواره در تدوین ت ها و احکام دائمی برنامه توسعه از جمله برنامه ششم، مورد توجه دولت های پس از انقلاب بوده است. ایجاد ساختار و شاکله ای برای تامین اجتماعی و حمایت از اقشار ضعیف بدون داشتن بانک اطلاعاتی و داده های آماری دقیق از وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم ممکن نیست.

وی در ادامه با اشاره به اینکه پایگاه داده ای برای کمک به خدمات رسانی بهتر، امری ضروریاست؛ گفت: وجود چنین پایگاه داده‌ای می تواند مشکل شناسایی خانواده‌های نیازمند را حل کند. زمانی که اطلاعات افراد در این بانک به صورت دقیق جمع‌آوری شود، نظام چندلایه تامین اجتماعی می تواند افراد را بر اساس نیازمندی هایشان طبقه بندی کرده و متناسب با وسع افراد و مشکلات آنها حمایت های متفاوت و متنوعی ارائه دهد. به عنوان مثال معاونت رفاه اجتماعی بانک اطلاعات ایرانیان اعلام کرده پنج میلیون نفر در سه دهک پایین از هیچ بیمه تامین اجتماعی برخوردار نیستند که از این تعداد ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر، سالمندان هستند؛ این اطلاعات به سازمان تامین اجتماعی در جهت خدمات رسانی بهتر کمک می کند یا فرض کنید فردی مشکل تهیه هزینه درمان دارد و به مساعده ای موقت نیازمند است اما وضعیت اقتصادی او به گونه ای نیست که به حمایت دائم محتاج باشد، این اطلاعات را پایگاه اطلاعاتی ایرانیان در اختیار سازمان تامین اجتماعی قرار می دهد تا این سازمان بتواند مثل آلمان ۲ نوع از خدمات یعنی حمایت اجتماعی و بیمه های اجتماعی را به تناسب نیاز افراد به مردم ارئه دهد.

سابقه طرح های حمایتی و مشکلات نداشتن پایگاه مستند

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با بیان اینکه سابقه این طرح ها از زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی شروع شده بود؛ توضیح داد: دولت ، پیش نویس چنین طرحی را آماده کرده بود، طرح در دولت اول به کمیسیون اجتماعی مجلس رفت اما مورد بررسی قرار نگرفت و سال‌هاست مسکوت مانده است. نکته عجیب، بی تفاوتی و انفعال مجلس در خصوص تصویب و اجرایی کردن این طرح به رغم صراحت قانون و احکام دائمی برنامه توسعه در خصوص آن است. واقعاً جای تعجب است که چرا مجلس حداقل از وزرا در خصوص عدم بررسی طرح سوال نمی پرسد. تکلیف احکام دائمی برنامه توسعه سال ۱۳۹۵ روشن شده اما الان بعد از گذشت ۶ سال همچنان بی سرانجام مانده و اجرایی نشده است.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که؛ نقص پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، چه تاثیری بر عملکرد نظام متمرکز تامین اجتماعی دارد؛ گفت: وقتی که داده های مدقن از وضعیت اقتصادی و معیشتی شهروندان وجود نداشته باشد، انجام حمایت های هدفمند از اقشار ضعیف دشوار می شود. به عنوان مثال زمانی که ما اطلاعات جامع و دقیقی از اقشار آسیب دیده از کرونا و یا سالمندان تنها و بیمار که به حمایت نیاز دارند و همچنین خانواده هایی که از حداقل ها محروم اند، نداریم چطور می توانیم از حیث معیشتی حمایتشان کنیم؟ به‌رغم چنین اهمیتی، دولت ها از گذشته تا اکنون، از اجرای طرح های مربوط به حمایت از اقشار مستضعف از جمله ۲ طرح مورد بحث، شانه خالی کرده و حتی نسبت به اجرای اصل ۲۹ و ۲۱ قانون اساسی در خصوص تامین اجتماعی و حمایت از اقشار ضعیف، بی توجه بوده‌اند.

موانع موجود بر سر راه رسیدن به اهداف اصلی

‌چلک در پاسخ به اینکه تقویت پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان آنچنان که مدنظر مقام معظم رهبری است، با چه موانعی مواجهه است؛ گفت: مشکل عمده در گردآوری اطلاعات است؛ یعنی در کنار اهمال نهادها و ۴۲ سازمان و ارگان زیرمجموعه پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان که موظف اند اطلاعات حوزه های تحت اختیارشان را به روز کرده و به بانک اطلاعات تحویل دهند، مردم نیز اعتماد لازم برای دادن اطلاعاتشان را ندارند.

نکته بعدی اینکه دولت ها برای حمایت از اقشار مستضعف و شناسایی شده ای که اطلاعاتشان نزد پایگاه اطلاعات است هم کار موثر و چشمگیری انجام نمی دهند، مثلاً همان پنج میلیون نفر سه دهک پایین که تحت پوشش هیچ بیمه ای نیستند، دولت برای این افراد چه برنامه ای پیاده کرده است؟ حمایت هدفمند از فقرا و اقشار ضعیف می بایست فراتر از نوشتن طرح روی کاغذ باشد، اتفاقاً مقام معظم رهبری هم به این نکته که باید راهکارهای عملی و موثر و زودبازده را برای کاهش فقر در نظر بگیریم اشاره کردند. حتی در جاهایی هم که گوشه‌های از طرح های حمایتی اجرا می شود، کمک ها و حمایت ها به قدری بی تناسب با وضعیت وخیم معیشت مردم است که عملاً تغییری در شرایط آنها ایجاد نمی کند. به عنوان مثال کمک معیشتی که به یک معلول ضایعه نخاعی می دهند بسته به تعداد خانوار بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان در ماه است. درحالی که به گفته خود سازمان بهزیستی چنین معلولی ماهیانه حداقل سه میلیون هزینه دارد. مسئله درخصوص کمک هزینه کرونا و دیگر طرح ها هم به همین شکل است. بنابراین در حالی که دولت ها قادر به حمایت از همین افراد شناسایی شده به عنوان فقیر در همین پایگاه ناقص اطلاعاتی نیستند، چطور می توان به آینده اجرای ۲ طرح پیشنهادی در زمینه حمایت از اقشار ضعیف امیدار بود.

منبع: ایرنا/9 آذر99